Khám phá ngôi chùa kỳ bí trên núi đá chứa cổ vật từ vạn năm trước

Chùa Nhẫm Dương được bao bọc bởi một hệ thống núi đá và hang động thiên nhiên cực kỳ độc đáo, tráng lệ.

Sự tích “hoá thánh” của sư tổ Thuỷ Nguyệt

 

Chùa Nhẫm Dương nằm trên trục đường 388, thuộc phường Duy Tân, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Ngôi chùa nằm sâu dưới chân núi, xung quanh là các hang động, hệ thực vật, động vật phong phú đa dạng.

Vào ngày hè oi bức giữa tháng 5, chúng tôi có dịp trở lại thăm ngôi chùa cổ, tìm hiểu về lịch sử và chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp ở nơi đây. Đón tiếp tôi là một vị ni sư có dáng người dong dỏng, nước da ngăm đen. Đó là ni sư Thích Diệu Mơ - trụ trì chùa Nhẫm Dương, người gắn bó với ngôi chùa gần 40 năm nay.

Ni sư Mơ cho biết, chùa Nhẫm Dương vốn là ngôi chùa lớn, được xây dựng từ thời nhà Trần. Tuy nhiên, sau đó nhà Trần sụp đổ, ngôi chùa cũng đổ nát theo. Đến thế kỷ XVII, phái Tào Động của sư tổ Thủy Nguyệt đã phục dựng lại ngôi chùa.

Ni sư Mơ Mơ kể, theo văn bia ghi lại trong chùa, đệ nhất tổ sư Thủy Nguyệt vốn người họ Đặng, quê Sơn Nam, sinh năm 1637, đời vua Lê Thần Tông. Sau nhiều năm xuất gia, bôn ba khắp nước học đạo, ông vẫn chưa tìm được con đường giác ngộ. Năm 34 tuổi, nhờ nhân duyên đưa đẩy, sư tổ Thủy Nguyệt cùng một đệ tử nữa đã sang đến đất Trung Hoa và gặp được vị hòa thượng Thượng Đức tu trên núi Phượng Hoàng.

Trải qua khá nhiều thử thách và khổ luyện học đạo, sư tổ Thủy Nguyệt được sư phụ của mình ban pháp hiệu Thông Giác Đạo Nam Thiền Sư và cho phép trở về nước để giáo hóa muôn dân và phát triển đạo pháp. Khi trở về quê nhà, sư tổ chọn chùa Hạ Long (Hải Dương) làm nơi dừng chân để phát triển đạo pháp.

Đến năm 68 tuổi, sư tổ Thủy Nguyệt nhận thấy mình đến lúc đã "hoàn thành sứ mệnh" phải về với chốn Niết Bàn nên gọi tứ chúng dặn bảo: "Nay ta lên trên núi Nhẫm Dương, nếu 7 ngày không thấy về, các ngươi tìm thấy chỗ nào có mùi thơm thì ta ở đấy".

Y như rằng, sau 7 ngày, không thấy sư tổ quay về, đệ tử mới cùng nhau tới núi Nhẫm Dương lần theo mùi hương tìm tới hang đá phía sau chùa Nhẫm Dương thì thấy sư tổ ngồi kiết già trên một tảng đá trong hang, toàn thân vẫn nóng ấm và mềm mại như còn sống nhưng hơi thở thì đã tắt lịm hẳn. Xung quanh thân thể sư tổ tỏa ra một hương thơm ngào ngạt như mùi hương trầm bạch đàn. Lúc bấy giờ là niên hiệu Chính Hòa năm thứ XX, hiệu Hy Tông (thời Lê Trung Hưng) ngày 6 tháng 6 năm 1704.

Gần 30 hang động vây quanh ngôi chùa cổ

Ni sư Thích Đàm Mơ cho hay, chùa Nhẫm Dương là ngôi cổ tự duy nhất ở Hải Dương được "bao vây" bởi gần 30 hang động, rải rác khắp các dãy núi đá xung quanh chùa. Tất cả các dãy núi đá này đều có đỉnh hướng về ngọn núi Nhẫm Dương - nơi ngôi chùa tọa lạc.

Phía sau ngôi chùa là hai hang Tĩnh Niệm và Thánh Hoá, đây là hai hang động quan trọng nhất bởi sư trụ trì đã phát hiện nhiều hiện vật khảo cổ học, khẳng định cho sự phát triển của loài người từ hàng vạn năm trước.

“Hang Tĩnh Niệm dài khoảng hơn 100m, đây là nơi khi xưa sư tổ Thủy Nguyệt cùng các đệ tử dùng làm nơi tọa thiền, đàm đạo. Sau này, vào thời kỳ kháng chiến chống Pháp, hang trở thành nơi trú ẩn của các chiến sĩ cách mạng. Còn hang Thánh Hoá có diện tích khoảng 100 m2, từ cửa hang tới cuối hang theo hướng nhỏ dần. Trên đỉnh hang có nhiều thạch nhũ rất đẹp”, trụ trì chùa Nhẫm Dương chia sẻ.

Theo vị trụ trì của chùa, ngoài hai hang Thánh Hóa và Tĩnh Niệm phía sau lưng chùa, có thể kể tới hang Bò Lê, hang Cá, hang Tối, hang Ma, hang Mạt, hang Trâu, hang Thung Xanh, hang Thung Thóc,... Hầu hết các hang động này đều được thiên nhiên kiến tạo rất độc đáo, có chỗ vách đá giống như một chiếc ngai để các vị thần tiên ngồi, có nhũ đá hình thù như con voi, sư tử, muôn hình vạn trạng nhìn rất đẹp và thích thú.

 

Bà Nguyễn Thị Liễu, Chủ tịch UBND thị xã Kinh Môn cho biết, năm 2017, Hải Dương đón Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt quần thể An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương. Trong đó, tại di tích khảo cổ Nhẫm Dương, thông qua khai quật khảo cổ, các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều hiện vật, hoá thạch, đồ gốm, tiền cổ, đồ sắt khẳng định tiến trình lịch sử của tự nhiên và con người từ thời đại đồ đá, thời đại kim khí, thời đại phong kiến đến thời kỳ hiện đại.

Tại khu vực hang Thánh Hoá, sư trụ trì cùng nhóm người đã khai quật, tìm thấy nhiều hiện vật khảo cổ, xương hóa thạch của các loài động vật như: voi, tê giác, hổ, báo, lợn rừng, nhím, răng Pôngô (đười ươi), rìu đồng có vai, thạp đồng, lưỡi xéo đồng, bình gốm…

Tìm tượng phát hiện dấu tích quý

Trong lúc khai quật hang động Thánh Hóa tìm pho tượng tổ, sư trụ trì cùng nhóm người đã bất ngờ phát hiện thêm kho xương hóa thạch động vật “khổng lồ”.

 

Chùa Nhẫm Dương, ở KDC Nhẫm Dương, phường Duy Tân, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương được xây dựng từ thời nhà Trần. Chùa được dựng trên một gò đất cao, xung quanh toàn đầm lầy và cây dại. Trải qua quá trình trùng tu, tôn tạo nhiều lần, sư trụ trì chùa cùng nhân dân địa phương đã phát hiện ra 26 hang động lớn nhỏ nằm trên dãy núi đá vôi, trong đó có hai hang động quan trọng nhất là Tĩnh Niệm và Thánh Hóa.

 

 

 

 

Tìm pho tượng phát hiện ra kho xương “khổng lồ”

Ni sư Thích Đàm Mơ (56 tuổi) - trụ trì chùa Nhẫm Dương kể rằng, năm 16 tuổi, ni sư Mơ lên chùa ở và theo hòa thượng Thích Vô Vi (sư trụ trì chùa Nhẫm Dương lúc bấy giờ) học đạo. Năm 1985, trước khi viên tịch, hòa thượng Thích Vô Vi gọi ni sư Mơ lại và dặn rằng: “Sau khi thầy mất con nên khai thông lại động Thánh Hóa và Tĩnh Niệm sau chùa để tìm lại mấy pho tượng đá của tổ Thủy Nguyệt và tổ Tông Diễn đưa vào chính điện thờ. Có làm được việc đó thì đạo pháp mới hưng long, nền cốt linh thiêng mới được phát".

Nhớ lời di huấn của sư phụ, cuối năm 1999, ni sư Mơ cùng với 4 người làm tại chùa bắt tay vào việc khai thông động Thánh Hóa. Nhóm người dùng cuốc, xẻng đào lớp đất đá bên ngoài tìm pho tượng. Khi đào vào được khoảng nửa mét, ni sư Mơ cùng nhóm người tìm thấy 5 pho tượng. Tuy nhiên, do cửa động hẹp nên nhóm người không thể đưa pho tượng ra ngoài mà phải đào rộng ra hai bên.

“Khi đào vào sâu thêm khoảng 30cm nữa tôi cùng mọi người hốt hoảng phát hiện ra rất nhiều xương lẫn trong bùn đất cứng. Tôi định bụng sẽ dùng cuốc, xẻng dỡ bỏ lớp đất để lấy xương ra. Tuy nhiên, khi đụng cuốc vào bùn đất thì cuốc văng ra vì bùn kết lại cứng chắc như đá”, trụ trì chùa Nhẫm Dương nhớ lại.

Sau đó, ni sư Mơ cùng với nhóm người dùng chầy dùng búa đập nhưng cũng không thể nào lấy được nguyên xương.

Cuối cùng trụ trì chùa cùng nhóm người đành phải dùng búa, đục, dao... đục từng khối bùn nhỏ để lấy xương ra. Càng đục vào sâu, xương phát lộ ra càng nhiều.

“Lúc phát hiện ra xương tôi chỉ nghĩ là xương của bộ đội từng chiến đấu ở đây và trú ẩn ở trong hang. Do vậy, tôi cố nhặt nhạnh cho bằng hết các mẩu xương, răng... để an táng cho người ta mát mẻ hoặc sau đó tôi báo chính quyền địa phương để quy tập họ về nghĩa trang liệt sỹ”, ni sư Mơ chia sẻ.

Tuy nhiên, nhóm người càng đào sâu vào hang thì thấy động càng lộ ra rất nhiều loại xương khác nhau. Ban đầu là những mẩu xương trắng đục không biết là của người hay thú, rồi dần đến là những chiếc răng của ngựa, tê giác, voi to dài, trắng muốt. Tiếp đến, là các cổ vật khác được tìm thấy là tiền xu, thạp sứ, đồ trang sức, dụng cụ lao động, giáo mác bằng đồng và đá, đá mài...

 

 

Mất gần nửa năm mới khai thông xong hang Thánh Hóa

Các mẩu xương sau khi đưa ra khỏi hang động được ni sư Mơ đựng lẫn lộn vào 2 thúng nan. Còn các cổ vật, ni sư Mơ để vào các bao tải và giữ gìn cẩn thận trong chùa. Đến nửa năm sau thì hang được khai thông, xương được đưa hết ra ngoài.

“Trong số các hiện vật thu được trong quá trình khơi thông động Thánh Hóa và Tĩnh Niệm thì răng, xương động vật là nhiều nhất. Cái có kích thước to lớn nhất có lẽ là xương gối voi và xương sọ của loài linh dương. Ngoài ra, tiền xu các loại cũng được tìm thấy. Những loại tiền xu này tôi toàn đổ ra sân, người dân ai muốn lấy bao nhiêu thì lấy. Sau này bác Tăng Bá Hoành (nguyên Giám đốc Bảo tàng Hải Dương) về nghiên cứu xác định được niên đại của nhiều loại tiền cổ khác nhau”, ni sư Mơ kể.

Sau khi khai thông xong hang động, ni sư Mơ đã quyết định gọi điện báo cho ông Tăng Bá Hoành, lúc đó là Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hải Dương. Nhưng vì bận công việc nên mãi hai tuần sau ông Hoành mới cùng PSG.TS Nguyễn Lân Cường, Tổng thư ký Hội khảo cổ học Việt Nam đến chùa tìm hiểu, nghiên cứu. Tại đây, PGS. TS Nguyễn Lân Cường cho rằng, các cổ vật tìm thấy chính là những dấu tích chứng minh sự tồn tại của người Việt cổ trong một thời gian dài.

Lãnh đạo UBND thị xã Kinh Môn cho biết, trong hai năm 2000 và 2001, Bảo tàng Hải Dương đã kết hợp với Viện Khảo cổ, Viện Nghiên cứu địa chất đã thực hiện nhiều cuộc thám sát, điền dã, nghiên cứu và kết luận: Hang Thánh Hóa là di tích khảo cổ học quan trọng của cả nước. Tại hang Thánh Hóa, đã tìm được di cốt hóa thạch nhiều loài động vật như: Voi, tê giác, hổ, báo, lợn rừng, nhím...và đặc biệt tìm thấy khá nhiều răng Pôngô (đười ươi).

 

Giáo Sư Lân Cường giới thiệu Kho xương "khổng lồ"

Sau khi khai quật, sư trụ trì của chùa đã trưng bày số hiện vật khảo cổ và xương hóa thạch động vật tìm thấy trong hang Thánh Hóa tại nhà thờ tổ Nhẫm Dương.